Het accres in 2026 is € 1.377 miljoen negatief, ondanks de hogere inflatieverwachting. In de startnota was het nog maar € 152 miljoen negatief. Met de oploop van de opschalingskorting van € 675 miljoen leidt dat ertoe dat het gemeentefonds in 2026 € 2.052 miljoen lager is dan in 2025.
Dat leidt LIAS Info af uit de voorjaarsnota van het Rijk.
Accres 2026 in regeerakkoord / startnota
Het gemeentefondsaccres 2026 is in het regeerakkoord en de startnota niet ‘trap op, trap af’ berekend aan de hand van de rijksuitgaven, maar is door het Rijk vastgesteld op € 840 miljoen (het gemeentefondsaandeel van € 1 miljard) hoger dan het accres in de septembercirculaire 2021. Met andere woorden: het effect van het regeerakkoord op het accres is in 2026 € 840 miljoen. Omdat het effect van het regeerakkoord op het accres in 2025 € 2.018,6 miljoen was, is het effect van het regeerakkoord op de jaarschijf 2026 € € 1.178,6 miljoen negatief. Daar staat tegenover dat de septembercirculaire voor 2026 een accres van € 1.026,8 miljoen voorspelde. Deze twee opgeteld leiden tot een accres 2026 van € 151,8 miljoen negatief volgens de stand regeerakkoord / startnota.
Accres 2026 in regeerakkoord/startnota
In de startnota was het cumulatief accres 2026 € 5.822,5 miljoen. Dat is de som van € 4.982,5 miljoen cumulatief accres 2022 tot en met 2026 volgens de septembercirculaire, en € 840 miljoen beleidsmatig vastgesteld effect op het accres in 2026:
Dat cumulatief accres 2026 van € 5.822,5 miljoen is nu opgesplitst in zes delen:
(1) loon- en prijscompensatie voor 2022: 2,4% * € 29.620 miljoen = € 724 miljoen
(2) loon- en prijscompensatie voor 2023: 2,0% * € 31.471 miljoen = € 611 miljoen
(3) loon- en prijscompensatie voor 2024: 2,3% * € 30.105 miljoen = € 717 miljoen
(4) loon- en prijscompensatie voor 2025: 2,4% * € 30.676 miljoen = € 760 miljoen
(5) loon- en prijscompensatie voor 2026: 2,4% * € 31.530 miljoen = € 778 miljoen
(6) restant = volumeaccres 2022 – 2026 = € 5.822 miljoen – € 724 miljoen – € 611 miljoen – € 717 miljoen – € 760 miljoen – € 778 miljoen = € 2.233 miljoen. Dat is ook te berekenen als de som van de volumeaccressen in 2022 tot en met 2026 van septembercirculaire en regeerakkoord: € 769 miljoen + € 130 miljoen – € 6 miljoen + € 250 miljoen + € 249 miljoen + € 840 miljoen = € 2.233 miljoen.
Het cumulatieve accres 2022 – 2026 van € 5.822 miljoen is dus gesplitst in een nominaal deel van € 3.589 miljoen en een volumedeel van € 2.233 miljoen.
De loon- en prijscompensatie is gebaseerd op de Macro Economische Verkenning 2022 van het Centraal Planbureau, uit september 2021. Immers, dat was de basis voor het regeerakkoord. Daarbij pakt het Rijk het gewogen gemiddelde van drie indices:
In de MEV 2022 is de totale loon- en prijsstijging 2022 tot en met 2026 12,0%.
De grondslagen van het accres staan in Liasinfo-artikel ‘Accresrelevante uitgaven 2021 – 2025’ van 21 september 2021.
Grafisch weergegeven bestaat het accres 2022 – 2026 in het regeerakkoord / coalitieakkoord (CA) / startnota van € 5.822 miljoen dus uit € 4,982 miljoen van de septembercirculaire 2021 (= Miljoenennota 2022) plus € 840 miljoen toevoeging van het regeerakkoord. Die € 5.822 miljoen wordt nu uitgesplitst in een volumedeel van € 2.233 miljoen en vijf jaar loon- en prijscompensatie van in totaal € 3.589 miljoen:
Accres 2026 in meicirculaire 2022
Het nominale deel is nu geactualiseerd met de nieuw geschatte loon- en prijsstijgingen 2022 tot en met 2026:
In de CEP 2022 is de totale loon- en prijsstijging 2022 tot en met 2026 18,6%. Het nieuwe cumulatieve accres 2022 – 2026 is berekend met deze 18,6%. Het nominale deel stijgt daardoor van € 3.589 miljoen naar € 5.560 miljoen.
Het volumeaccres van € 2.233 miljoen is aangehouden.
Het totale cumulatieve accres 2022 – 2026, dus 2026 ten opzichte van 2021, wordt daarmee € 5.560 miljoen + € 2.233 miljoen = € 7.793 miljoen.
Daarmee komt het cumulatieve accres 2022 – 2026 verder onder het cumulatieve accres 2022 – 2025 te liggen, dat immers trap-op-trap-af flink is gestegen tot € 9.170 miljoen (zie Liasinfo-artikel ‘Accres gemeentefonds 2022 8,43%’ van 20 mei 2022).
Het accres van de jaarschijf 2026 is daardoor € 7.793 miljoen – € 9.170 miljoen = € 1.377 miljoen negatief. Het was in de startnota slechts € 151,8 miljoen negatief. Het accres 2026 is dus sterk verlaagd, óndanks de hogere nominale compensatie van 3,1%.
Het accres van de jaarschijf 2026 van € 1.377 miljoen negatief bestaat uit een nominaal deel van ongeveer 3,1% (ongeveer € 850 miljoen positief) en dus uit een volumedeel van ongeveer € 2.227 miljoen negatief.
Het volumedeel van het accres 2022 – 2025 is € 4.460 miljoen (zie Liasinfo-artikel ‘Volumedeel accres gemeentefonds 2022 – 2025 € 4.460 miljoen’ van 23 mei 2022). Het volumedeel van het accres 2022 – 2026 is € 2.233 miljoen (zie eerder in dit artikel). Dat betekent ook dat het volumedeel van de jaarschijf 2026 € 2.227 miljoen negatief is.
Ravijn
In ‘ravijnjaar’ 2026 krijgen de gemeenten dus niet alleen een volumeaccres van € 2.227 miljoen negatief maar ook de volle oploop van de opschalingskorting van € 675 miljoen. Samen leidt dat tot een taakstelling in 2026 van € 2.900 miljoen.
